Ürtiker diğer adıyla kurdeşen, sıyrık veya ısırgan otu döküntüsü olarak da bilinir. Kurdeşen; ciltte görülen kabarık, kaşıntılı bir döküntüdür. Vücudun bir bölümünde görülebilir veya geniş alanlara yayılabilir. Kızarıklık genellikle çok kaşıntılıdır ve boyutları birkaç milimetreden el büyüklüğüne kadar değişir. Etkilenen bölgenin görünümü 24 saat içinde değişse de, döküntü genellikle birkaç gün içinde geçer. Ürtiker kısa süreli ya uzun süreli olabilir ve akut ve kronik olarak sınıflandırılır.
Akut ürtiker: Bu kurdeşen türünde kızarıklıklar 6 hafta içinde ortadan kaybolur.
Kronik ürtiker: Kızarıklığın 6 haftadan uzun süre devam ettiği bir durumdur. Daha nadir vakalarda, belirtiler çok uzun süre devam edebilir.
Ürtiker vasküliti olarak bilinen çok daha nadir görülen bir ürtiker türü, deri içindeki kan damarlarının iltihaplanmasına neden olabilir. Bu durumlarda yaralar 24 saatten uzun sürer, daha ağrılıdır ve morluk bırakabilir.
Akut ürtiker (kısa süreli ürtiker olarak da bilinir), hayatlarının bir noktasında yaklaşık 5 kişiden 1’inin etkilendiği tahmin edilen yaygın bir durumdur. Kurdeşen genellikle çocuklarda görülmesinin yanı sıra 30 ila 60 yaş arasında kadınlarda ve ailesinde alerji öyküsü olan kişilerde sık görülür.
Ürtiker, bir tetikleyici ciltte yüksek seviyelerde histamin ve diğer kimyasal habercilerin salınmasına neden olduğunda ortaya çıkar ve bu maddeler, cildin etkilenen bölgesindeki kan damarlarının açılmasına (genellikle kızarıklığa veya pembeleşmeye neden olur) ve sızıntı yapmasına neden olur. Dokulardaki bu fazla sıvı şişlik ve kaşıntıya ya sebep olur.
Histamin, aşağıdakiler dahil birçok nedenden dolayı salınır:
Bununla birlikte, çoğu ürtiker vakasında, belirgin bir neden bulunamaz.
Bazı tetikleyiciler belirtileri daha da kötüleştirebilir.
Bu tetikleyiciler şunları içerir:
Akut ürtikerli kişilerin yaklaşık dörtte biri ve kronik ürtikerli kişilerin yaklaşık yarısında, dokuların daha derin şişmesi olan anjiyoödem gelişir. Kronik ürtiker ayrıca kişinin ruh halini ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir.
Anjiyoödem, cildin daha derin katmanlarında oluşan şişliktir. Genellikle şiddetlidir ve sıvı birikmesinden kaynaklanır. Anjiyoödem belirtileri vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebilir, ancak genellikle şu bölgeleri etkiler:
Şişliği hafifletmek için antihistaminikler ve kısa süreli oral kortikosteroidler (tabletler) gibi ilaçlar kullanılabilir.
Herhangi bir uzun vadeli durumla yaşamak zor olabilir. Kronik ürtikerin bir kişinin ruh hali ve yaşam kalitesi üzerinde önemli bir olumsuz etkisi olabilir. Kaşıntılı ciltle yaşamak özellikle bazı sinir bozucu durumları da beraberinde getirebilir.
Ürtiker, anafilaksi olarak bilinen ciddi bir alerjik reaksiyonun ilk belirtilerinden biri olabilir. Diğer anafilaksi belirtileri şunları içerir:
Anafilaksi çok ciddi bir durumdur ve hemen tedavi edilmesi gerekir. Acil müdahale edilmeyen anafilaksi, ölüme sebep olabilir.
Alerji uzmanınız genellikle döküntüyü inceleyerek ürtikeri teşhis edebilir. Ayrıca belirtilerinizi neyin tetiklediğini öğrenmek için size sorular sorabilirler. Alerji uzmanınız kurdeşenin alerjik bir reaksiyondan kaynaklandığını düşünürse, bazı alerji testleri yapabilir. Kurdeşen tedavisinde, kurdeşene neden olan tetikleyici belirlenmişse eğer o tetikleyiciden uzak durmanız en etkili tedavi olacaktır. Ancak her zaman kurdeşene neyin sebep olduğu tam olarak bilinmeyebilir. Belirtilerinizin şiddetine göre ve mevcut sağlık durumunuza göre alerji uzmanınız bazı tedaviler uygulayabilir. Antihistaminik ilaçlar, kaşıntıyı ve diğer rahatsızlık hislerini azaltmak için size yardımcı olabilir. Daha şiddetli ürtiker vakalarında bazen kısa süreli steroid tabletlere (oral kortikosteroidler) ihtiyaç duyulabilir. Kurdeşen tedavisinde kullanacağınız ilaçlarla ilgili alerji uzmanınızdan onay almanız gerekmektedir. Aksi durumda, gereksiz ilaç kullanımı yaşanabilirken bu ilaçların olumsuz etkilerini yaşayabilirsiniz.
